Ontdek
Stinzen
Ieder voorjaar staat het park van de Fraeylemaborg vol vrolijk bloeiende plantjes, de zogeheten ‘stinzen’. Deze vroegbloeiers, die op veel historische plaatsen groeien, komen oorspronkelijk uit Zuid en Oost Europa en zijn met name in de 19e eeuw naar Noord Europa gebracht. Doordat de planten goed tegen vorst kunnen en zich natuurlijk vermeerderen, deden ze het hier goed. Ze werden dan ook erg populair en veel verzameld door welgestelde burgers.
In de 19e eeuw investeerde borgheer Hendrik de Sandra Veldtman flink in de tuin en het bospark. Na zijn dood namen zijn dochter Louisa en haar man jonkheer Johan Hora Siccama die taak over. Een deel van de stinzen van de Fraeylemaborg is in die tijd geplant: soms wel 200 jaar geleden.
Onder de juiste omstandigheden komen stinzenplanten elk jaar terug. In plaats van de nieuwe soorten die je bijvoorbeeld in tuincentra vindt, is het jaarlijks terugkeren van historische variaties daarom echt een stap terug in de tijd.
Stinzenplant
De naam ‘stinzenplant’ komt op in de jaren dertig van de twintigste eeuw en is een verwijzing naar het Friese woord ‘stins’ voor stenen huis. In Groningen zie je ze veel bij borgen en kerken. Daarom worden ze hier ook wel ‘Börgbloumkes’ genoemd. Zelfs op plekken waar het gebouw verdwenen is, herinneren de plantjes ons aan een ooit weelderige tuin.
Het stinzenseizoen begint in februari als de sneeuwklokjes massaal opkomen, de voorbode van de lente. In Nederland zijn inmiddels meer dan 20 soorten sneeuwklokjes bekend, bij de Fraeylemaborg vind je: Galanthus nivalis, Galanthus nivalis x gracilis en Galanthus nivalis ‘Flora Pleno’. De laatste is een gekweekte plant met gevulde bloemen, die zich alleen via nieuwe bolletjes kan vermeerderen.
Stinzensoorten op de Fraeylemaborg
Andere stinzensoorten die je op de Fraeylemaborg vindt: bostulp, gevulde anemoon, Turkse lelie, adderwortel, maarts viooltje, daslook en meer. Met name in april is er genoeg te zien voor een stinzenwandeling in het park. Eén van de laatste bloeiers, en de meest zeldzame, is de Turkse lelie. Uit het huisarchief blijkt dat er al in 1819 bolletjes van deze soort geplant zijn. Er zijn nu nog maar vijf plaatsen in Nederland waar je deze oorspronkelijke soort kan zien.
Elk jaar wordt nauwkeurig bijgehouden welke soorten wanneer bloeien. Dat is belangrijk voor het behoud van deze bijzondere plantjes, maar ook heel handig voor liefhebbers die ze niet willen missen. Wil je weten welke stinzen in bloei zijn en waar? Kijk op www.stinzenflora-monitor.nl.
